7 мамыр күні Астанадағы «Қазақ Елі» алаңында Қазақстан Республикасының Президенті – Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен еліміз Қарулы Күштерінің 25 жылдығына және Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 72 жылдығына арналған әскери парад өтті.
Әскеріміздің айбынын асырып, ел мерейін үстем еткен парадта алаңда салтанатты маршпен 26 жаяу әскер есептоп құрамындағы 5 мыңнан астам әскери қызметші адымдап өтті. 300-ге жуық бірлік әскери техника мен заманауи қару-жарақ үлгілері ел назарына ұсынылды. Оған қоса, Әуе қорғанысы күштерінің 70-тен астам авиациялық техникасы отандық авиацияның қуаты мен ұшқыштардың тас-түйін әзірлігін көк аспанда паш етті. Алаңға келген қарақұрым халық пен парадты көгілдір экран арқылы тікелей эфирден тамашалағандар 2016-2017 жылдары әскеріміздің арсеналын толықтырған отандық және шетелдік су жаңа техникаларды көруге мүмкіндік алды.
Халықтың рухын көтеріп, ел абыройын асқақтатқан шеруге Құрлық әскерінің Бас қолбасшысы, генерал-майор Мұрат Бектанов басшылық жасады. Әскери бөлімдерді сапқа тұрғызғаннан кейін генерал-майор М.Бектанов Мемлекеттік туды алаңға алып шығуға бұйрық берді. Мемлекеттік күзет қызметінің ту ұстаушылар тобын майор Ұлан Нұрланов бастап шықты. Көк туды аға лейтенант Азамат Сұлтанғазиев ұстаса, оның көмекшілері Құрлық әскері әскери институтының түлектері – аға лейтенанттар Мирхан Қаһарманов пен Қайрат Молдабаев болды. Мемлекеттік ту алаңға әкелінгеннен кейін алаңға Қорғаныс министрі, генерал-полковник Сәкен Жасұзақов салтанатты көлікпен шықты. Генерал-майор М.Бектанов оған әскердің әскери парадқа сапқа тұрғызылғаны туралы баянат жасады. Қорғаныс министрі мен парад басшысы мінген екі көлік бірдей жылдамдықпен жылжып отырып, салтанатты саптың оң қапталынан бастап сол қапталына дейін жүріп өтті. Сөйтіп, Қорғаныс министрлігінің, Ішкі істер министрлігінің, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің және Мемлекеттік күзет қызметінің парадтық есептоптарын шолып шықты. Қорғаныс министрі саптағы сарбаздармен сәлемдесу рәсімін жасап, Қарулы Күштердің 25 жылдық мерейтойымен құттықтады.
Жалпы, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін осыдан тура ширек ғасыр бұрын 1992 жылдың 7 мамырында ел Президенті Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру туралы Жарлыққа қол қойған болатын. Ширек ғасыр ішінде еліміздің Армиясы қалыптасып, дамудың күрделі кезеңдерінен өтті. Осы жылдар ішінде әскердің жаңа бейнесі қалыптасты. Кәсіби біліктілігі жоғары, жинақы армия заманауи қару-жарақпен, жаңа техникамен жарақтандырылды. Бүгінде Құрлық әскері, Әуе қорғанысы күштері, Әскери-теңіз күштері құрлықта, теңізде және әуеде ел іргесінің беріктігін, халықтың тыныштығын күзетеді. Басты стратегиялық бағыттарда «Оңтүстік», «Шығыс», «Батыс» және «Астана» өңірлік қолбасшылықтары құрылған. Қазақстан Республикасының Конституциясында көрсетілгендей, ел Президенті Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас қолбасшысы болып табылады. Әр азамат Отан қорғаушы санатына қосылғанда Қазақстан халқына және оның Президентіне адал болуға ант береді. Осы орайда, Елбасы Н.Назарбаевтың сарабдал саясаты мен қорғаныс саласына жіті назар аударуының арқасында еліміз бейбітшілік пен тұрақтылықтың ордасына айналып, армияның әлеуеті жыл санап артып келе жатқанын атап өткен жөн.
Сапқа тізілген әскерді шолып шыққаннан кейін Қорғаныс министрі, генерал-полковник Сәкен Жасұзақов мінберде тұрған Мемлекет басшысы – Жоғарғы Бас қолбасшы Н.Назарбаевқа әскерлердің Қарулы Күштердің 25 жылдығына және Ұлы Жеңіс күніне арналған парадқа дайын екендігін баяндады. Мемлекет басшысы Н.Назарбаев барша қазақстандықты және әскери шеруге қатысушы сардарлар мен сарбаздарды мәртебелі мерейтоймен құттықтады. «Биыл Қарулы Күштеріміздің 25 жылдық мерекесін атап өтудеміз. Мен ширек ғасыр бұрын Тәуелсіз еліміздің төл армиясын құру туралы Жарлыққа дәл бүгінгі күні қол қойдым. Содан бері аз ғана уақыт өтсе де, Қарулы Күштеріміз бес қаруы сай, заманауи үлгідегі айбынды армияға айналды. Сайыпқыран сарбаздарымыз бүгінде Ұлы Даланың сенімді қорғаны, азаматтығымыздың алмас алдаспаны. Біз қазіргі заман талаптарына сай келетін әлеуетті әскерімізді жасақтадық. Ел қауіпсіздігінің басты бағыттары айқындалды. Әскери доктринамыз қабылданды. Экономикамыз қарқынды дамыған сайын еліміздің Қарулы Күштері де жетіліп, нығая түсті. Жауынгерлеріміз әлемнің әр түкпірінде бітімгерлік миссияларды абыроймен атқарып шықты. Біздің әскеріміз ТМД мемлекеттерінің ішінде алдыңғы қатарлы әскер ретінде танылды. Қымбатты отандастар! Ел жұртымыз әрқашан бейбіт өмірді баянды бақытқа балаған. Біздің тарихымыз өшпес ерліктің жылнамасы, жеңімпаздықтың шежіресі екенін білеміз. Баһадүр бабаларымыздың ізбасарлары қазір Тәуелсіз ел әскерінің сапында тұр. Батыр бабамыз Бауыржан Момышұлы «Жауынгерлік тәрбие әскери киіммен емес, жөргектен басталады» деген болатын. Жерінің қауіпсіздігін, елінің тыныштығын қорғау әр азаматтың қасиетті парызы, абыройлы міндеті болып саналады», – деді Елбасы.
Нұрсұлтан Назарбаев биыл ел Тәуелсіздігі тарихындағы ең ауқымды парад өткізіліп отырғанын, сондай-ақ, Қазақстан армиясы қалыптасудың лайықты жолынан өткенін және оның беделі жоғары екенін айтты. «Парадқа 5 мыңнан астам адам және 400 әскери техника қатысуда. Бұл айбынды армиямыздың даңқы асқақ және мақтан тұтуға тұрарлық екенін көрсетеді. Осы жылдарда мемлекет әскерилерге жан-жақты қолдау білдіріп келеді. Алғашқы әскери құрылымдардан бастап қауіпсіздіктің тиімді жүйесін құруға дейінгі ауқымды жолдан өттік. Мемлекеттің қалыптасуының күрделі кезеңінде Қазақстан армиясы өзінің алдына қойылған міндеттерді абыроймен атқара білді. Қарулы Күштеріміз ел ішінде және шет елдерде жоғары беделге ие болды», – деді Қазақстан Президенті. Бұдан бөлек, Мемлекет басшысы армияны жаңғыртудың басымдығы бар бағыттарына тоқталып, оны әрі қарай дамыту міндеттерін анықтап берді. «Бүгін Қарулы Күштер елімізбен бірге жаңғырудың тарихи кезеңін бастан өткеруде. Терроризммен күрес барлық күш құрылымдары қызметінің мүлде жаңа бағыты болып табылады. Қазақстан армиясы сақадай сай болып, кез келген қауіп-қатерге дайын тұруға тиіс. Тағы бір негізгі міндет – жеке құрамды нығайту. Біз әскери қызметшілердің жаңа буынын тәрбиелеудеміз. Әскери киім киген адамдар мінсіз абырой мен әділдіктің эталоны, болашақ ұрпақтар үшін үлгі болуға тиіс. Мерекелік парадқа Қарулы Күштеріміздің резерві болып саналатын «Жас ұлан» әскери мектептері курсанттарының тұңғыш рет қатысып отырғаны кездейсоқ емес. Бұл – армия дәстүрі мен құндылықтар сабақтастығының жарқын белгісі», – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Қазақстан Президенті бүгінгідей бейбіт өмір сыйлап, тәуелсіз әрі мықты мемлекет құруға жол ашқаны үшін Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне алғыс айтты. Сондай-ақ, Мемлекет басшысы Қазақстанда бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтаудың маңыздылығына тоқталып, Отанымыздың қауіпсіздігін тек армия ғана емес, еліміздің барлық азаматтары да ойлауға тиіс екендігін атап өтті. «Біз барлық көршімізбен доспыз және «Бейбіт бір ғана келісім жүз жеңістен артық» деген өнегелі өсиетті есте ұстауымыз керек. Сондықтан, басты құндылықтарымыз – бейбітшілік, келісім және бірлік дәстүрін ұрпақтан-ұрпаққа жалғастырып келеміз. Қарулы Күштер әрқашанда тәуелсіздігіміздің басты тірегі болып қала береді», – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Әскери қызметшілердің қасиетті парызын еске салып, оларды кәсіби деңгейін арттыруға, әскери ынтымақ пен бірлікті нығайтуға шақырған Елбасы өз сөзін: «Құрметті сарбаздар, баһадүр бабаларымыздың ерлік жолын бейбіт күннің батырлары жалғай берсін. Жауынгерлеріміздің шеберлігі тек жаттығуда ғана шыңдалсын. Ұлы Даламызды аналардың әлдиі мен сәбилердің күлкісі ғана тербесін, мереке құтты болсын!» – деп түйіндеді.
Осыдан кейін еліміздің Мемлекеттік Әнұраны шырқалды. Парад басшысы, генерал-майор Мұрат Бектанов шеруді бастауға бұйрық берді. Парадтағы жаяу тізбектер шеруін «Жас ұлан» республикалық мектептерінің тәрбиеленушілерінен құралған барабаншылар ротасы ашты. Алғаш рет биылғы жылы барабаншылардың сапында Астана, Алматы, Қарағанды, Шымкент қалаларындағы барлық республикалық «Жас ұлан» әскери мектептерінің үздік өкілдері қатысты. Құрама ротаның денін өмір жолы мен қажырлы еңбегі барлық Отан қорғаушыға үлгі болған Кеңес Одағының батыры, Халық Қаһарманы, Армия генералы Сағадат Нұрмағанбетов атындағы астаналық мектептің ұландары құрайды. 2016 жылдан бастап еліміздегі барлық республикалық әскери мектеп-интернаттары тұтастай Қорғаныс министрлігінің қарамағына берілгені белгілі. Барабаншылар ротасын алаңға Мәскеу әскери консерваториясының түлегі, аға лейтенант Данияр Бөлтіріков бастап шықты. Одан кейін алаңды Қорғаныс министрлігі офицерлерінің тобы бетке алды. Парадтық есептоп басында Бас штаб бастығының бірінші орынбасары, генерал-майор Әмір Халықов болды. Айта кетейік, ол «Даңқ» орденінің толық иегері атанған. Сондай-ақ, оның соңын ала әскер легіне Құрлық әскерінің офицерлік құрамы да сап түзеп шықты. Құрлық әскері – біздің әскери әлеуетіміздің негізгі күштік құрылымы болып табылады. Өйткені, бұл құрам мотоатқыштар мен танк, десанттық-шабуылдау, артиллериялық әскери салалар және теңіз жаяу әскерлерінің жиынтығына негізделген. Алаңға атойлап шыққан бұл топтың басында ІІ дәрежелі «Даңқ» орденінің иегері, Құрлық әскерлері бас қолбасшысының әскери дайындық жөніндегі орынбасары, генерал-майор Талғат Қойбақов болды. Салтанатты шараның ашылу сәтінде ұшқыштар Астананың көк аспанында «25» деген мерекелік датаны көкте қалықтатқан болатын. Міне, зеңгір көкте сондай көріністі бейнелеген әскерилердің әріптестері алаңға парадтық есептоп ретінде де бой көрсетті. Бүгінгі таңда Әуе қорғанысы күштері заманауи қару-жарақтармен қамтамасыз етілген. Олардың қатары тактикалық оқу-жаттығулар мен тәжірибелік сабақтарда үнемі асқан шеберлік көрсетіп жүрген сапалы дайындалған мамандармен толықтырылған. Парадты топқа Әуе қорғанысы күштері бас қолбасшысының бірінші орынбасары, генерал-майор Нұржан Мұқанов жетекшілік етті.
Елорда тұрғындары мен қонақтары Әуе қорғанысы күштерінің заманауи ұшу аппараттарын басқарған қазақстандық ұшқыштардың шеберлігін жоғары бағалады. Алаңға жиналған халық осы күні еліміздегі Әскери-теңіз күштерінің әлеуетін көріп, олардың сап түзеп өткеніне зор қошемет көрсетті. Себебі, бұл ел Тәуелсіздігінің ширек ғасырында өз күшімізбен құрылған тұңғыш әрі жаңа әскери саланың бірі болып табылады. Осыдан 24 жыл бұрын, яғни 1993 жылдың 2 сәуірінде Мемлекет басшысы «Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери-теңіз күштерін құру туралы» Жарлыққа қол қойған болатын. Міне, содан бері Тәуелсіз Қазақстан әскери теңізшілерінің тарихы басталды. 24 жыл ішінде қазақстандық флоттың соңғы үлгідегі техникамен жабдықталған отандық өндірістің су жаңа зымыран-артиллериялық корабльдерімен сапалы жабдықталуы, жеке құраммен жасақталуы және әскери қызметшілердің оқуы мен жауынгерлік даярлығын жетілдіруден бастап, корабльдердің орналасуының алғашқы жекеменшік пунктінің құрылысы мен ашылуына дейінгі қыруар жұмыс атқарылды. Бүгінде Қазақстанның Әскери-теңіз күштері – бұл Каспий теңізінің қазақстандық секторында маңызды стратегиялық тапсырмаларды орындайтын еліміздің Қарулы Күштерінің толыққанды жекелеген әскер түрі. Әскери-теңіз күштерінің оқу-жауынгерлік қызметінің жоғары деңгейін көрсететін соңғы көрсеткіштердің бірі 2016 жылдың қорытындысы болып табылады. Өткен жыл бойынша жауынгерлік даярлықтың қарқындылығы 25,5 пайызға және әскери корабльдердің жүзіп өтуі 35,4 пайызға ұлғайды. Сөйтіп, шамамен 3 600 корабльдік оқу-жаттығу өткізіліп, әскери теңізшілер теңізде шамамен 5 800 сағат болды. Осындай әлеует пен тәжірибеге бай Әскери-теңіз күштерінің парадтық тобын алаңға Әскери-теңіз күштерінің бас қолбасшысы, ІІ дәрежелі «Даңқ» орденінің иегері Жандарбек Жанұзақов бастап шықты. Мемлекет басшысының арнайы тапсырмасы негізінде еліміздің әскери саласын жаңғырту мақсатында айтулы өзгерістер орын алғаны белгілі. Соның ішіндегі ең елеулісі Өңірлік қолбасшылықтардың құрылып, қызметке кірісуі еді. Елімізде алғаш рет кең ауқымда ұйымдастырылған әскери шерудің ендігі легін осы Өңірлік қолбасшылықтардың қатарындағы ең үлкен әскери бірлестік – «Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығының құрамы жалғастырды. «Оңтүстік» өңірлік әскерлерінің қолбасшысы, генерал-майор Марат Құсайынов бастаған бұл құрам оңтүстік стратегиялық бағыттағы қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Олар кез келген жағдайда таулы және шөлді аймақтарда әрекет етуге машықтанған. Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстарында әкімшілік тұрғыда шекараландырылған штаб қолбасшылығы Тараз қаласында орналасқан. Өңірлік қолбасшылық құрамына орталық бағыныштағы және Әуе қорғанысы күштерінің бөлімдерінен басқа шекаралық шептегі әскери бөлімдер де кіреді. «Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығының басты міндеті Оңтүстік-шығыс аймағында қауіпсіздікті қамтамасыз ету болып табылады.
Одан кейін алаңнан «Шығыс» өңірлік қолбасшылығының құрамы сап түзеп өтті. Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарының әкімшілік шекараларында орналасқан қолбасшылықтың штабы Семей қаласында орын тепкен. Басты міндеті – мемлекеттің шығыс шебіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз етуді көздейтін өңірлік қолбасшылық құрамына орталық бағыныштағы және Әуе қорғаныс күштерінің бөлімдерінен басқа шекаралық шептегі әскери бөлімдері кіреді. Негізінен механикаландырылған машиналар мен танктік артиллерияға басымдық берілген бұл құрылымдық күш тобының жетекшілігінде «Шығыс» өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы, ІІ дәрежелі «Айбын» орденінің иегері, генерал-майор Нұрлан Қашағанов болды. Салтанатты шеруді «Астана» өңірлік қолбасшылығының парадтық тобы жалғастырды. Бұл бірлестіктің жауапкершілігі еліміздің орталық және солтүстік аймақтарының қорғанысын қамтиды. «Астана» өңірлік қолбасшылығы – еліміздегі ең ауқымды «Айбын» әскери-патриоттық жобасының ұйымдастырушылары. Сап басында «Астана» өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы, генерал-майор Қайдар Қарақұлов тұрды. Орталық штабы Қарағанды қаласында орналасқан бұл құрылымдық күш қызметкерлері бүгінде Ақмола, Қарағанды, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстары әкімшілік шекараларын жіті бақылауда ұстайды. Өңірлік қолбасшылық құрамына орталық бағыныштағы және Әуе қорғанысы күштерінің бөлімдерінен басқа шекаралық шектегі әскери бөлімдер кіреді. Сонымен қатар, «Астана» өңірлік қолбасшылығы Қарулы Күштер Жоғарғы Бас қолбасшысының резерві екендігін де айта кетейік. 2003 жылдан бері бейбіт өміріміздің тыныштығын күзетіп келе жатқан «Батыс» өңірлік қолбасшылығының сарбаздары да бұл шеруде сап түзеді. Қызмет көрсету аумағы Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Атырау және Маңғыстау облыстарының әкімшілік шекараларымен шектескен бұл қолбасшылықтың штабы Атырау қаласында орналасқан. Өңірлік қолбасшылық құрамына орталық бағыныштағы және Әуе қорғанысы күштерінің бөлімдерінен басқа шекаралық шептегі әскери бөлімдер кіретін Өңірлік қолбасшылықтың басты міндеті – мемлекеттік шекараның қауіпсіздігін, шекараның тұтастығын, егемендігін толық қамтамасыз ету және Каспий теңізі секторында Қазақстан Республикасының экономикалық мүддесін қорғау. Ақтау теңіз жаяу әскерлерінің бригадасын ел алдына шығарған бұл топқа «Батыс» өңірлік қолбасшылығының қолбасшысы, генерал-майор Дәулет Оспанов жетекшілік етті. Көрермен назары ауған орталық алаңмен даңқты Десанттық-шабуылдаушы әскерлерінің десантшылары жүріп өтті. Бұлар – Жоғарғы Бас қолбасшының резерв әскерлері. Десантшы жауынгерлер – заманауи ұрыстар кезінде күрделі тапсырмаларды орындауға сақадай сай әскерлер. Айбынды десантшыларды бастап келген Десанттық-шабуылдаушы әскерлерінің бас қолбасшысы, ІІ дәрежелі «Даңқ» және «Айбын» ордендерінің иегері, генерал-майор Алмас Жұмакеев болды. Сонымен қатар, оның соңын ала жауынгерлік жарақтарын асынған Арнайы операциялар күштерінің бөлімшелері де бой түзеді. Тәжірибелер көрсеткендей, қазіргі кезде құрамы жағынан аз, бірақ жинақы және оңтайлы бөлімшелер маңызды рөл атқарады. Операция жетістігі негізінен олардың уақтылы әрі мығым әрекеттеріне байланысты болады. Парадтық есептопты жасақ командирі, подполковник Ерлан Өтеуов бастап шықты. Шеру Қарулы Күштердің Әскери полициясынан құралған құрама ротасы қызметкерлерінің қадам басуымен жалғасын тапты. Соңғы 20 жылдан бері бұл құрылым Қарулы Күштеріміздегі заң және құқықтық тәртіптің сақталуын қамтамасыз етіп келеді. Құрамында төтенше жағдайларда қолданылатын жедел әрекет ету жауынгерлік бөлімшелерінің әскери қызметшілері бар топты Әскери полиция бас басқармасының бастығы, әділет полковнигі Тілеухан Басқожаев бастады. Мінбер алдынан сап түзеп өткен сарбаздардың қолындағы көк Туымыз самал желмен желбірей түсті. Туымызды тік ұстағандардың қатарында Тұңғыш Президент атындағы Ұлттық қорғаныс университетінің офицерлері де бой көрсетті. Бұл – стратегиялық және жедел басқару саласының офицерлерін дайындайтын еліміздегі алдыңғы қатарлы әскери оқу орны. Бұл топқа университет бастығы, ІІ дәрежелі «Даңқ» орденінің иегері, генерал-майор Асхат Рыспаев жетекшілік етті. Сондай-ақ, Әскери-әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлері, байланыс және автоматтандырылған басқару жүйесі мамандарын дайындайтын Орталық Азия аумағындағы жалғыз оқу орны – Радио-электроника және байланыс әскери институтының курсанттары мен Ш.Уәлиханов атындағы Кадет корпусының және Т.Бигелдинов атындағы әскери-әуе институтының сарбаздары сап түзеді. Оған қоса, «Қазбат» бітімгершілік ротасы мен Ұлттық қауіпсіздік қызметінің Шекара қызметі «Боран» арнайы ротасының және Ұлттық ұлан Әскери институтының түлектері қатысқан жаяу әскер легін Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің ротасы түйіндеді. Армияны жаңғырту мәселелерінде отандық қорғаныс өнеркәсібінің алар орны ерекше. Осы мақсатта салтанатты шеру аясында «Қазақстан Инжиниринг» АҚ» ұлттық компаниясы мен өзге де кәсіпорындардың зауыттарында қолда бар әскери техникаларды жаңарту, жөндеу жұмыстары қызу жүргізіліп жатқаны мәлім. Бүгінде әскерлер үшін жаңа қару-жарақ түрлері, оқ-дәрілер мен арнайы құралдарды жасап шығару толық жолға қойылғаны белгілі. Еліміздің әскери техникаларының әлеуеті соңғы үлгідегі технологиямен жарақтандырылған озық әскери машиналармен де толықтырылуда. Салтанатты шеруді механикаландырылған әскери техникалар легінің жалғастыруы осы сөзімізді нақтылай түседі. Қатар тізілген техникалардың басында Қарулы Күштердің әскер түрлері – Құрлық әскерлері, Әуе қорғанысы күштері және Әскери-теңіз күштерінің тобы мен «Лэнд Ровер» жол талғамайтын көліктері жүріп өтті. Сондай-ақ, осы күні көпшіліктің назарына БМПТ жауынгерлік машиналары көрсетілді. «Қазақстан Инжиниринг» компаниясының кәсіпорнында қайта жаңғыртудан өткізілген Т70-2Б танкісі де әлемде баламасы аз әскери техникалардың бірі болып табылады. Бұл техникалар танкілерге демеу білдіретін жауынгерлік атыс көліктері санатына жататындықтан, бір жауынгерлік көліктің атыс қуаты екі мотоатқыштар взводының қуатынан асып түседі деп есептеледі. Сол сияқты бұл күні «Солнцепек» АОЖ-1 оқшашар жүйелері – бір атыспен шамамен 40 000 шаршы метр аумақты талқандай алатын жауынгерлік көлікті де жұртшылық тамашалай алды. БТР-80А сауытты көліктеріндегі десанттық-шабуылдаушы әскерлерінің роталық-тактикалық тобы минаатқыш взводымен және «Игла» тасымалды зенитті-ракеталы кешені взводымен күшейтілген. Бұл жинақтың соңынан БТР-82А сауытты көлігі алаңды бетке алды. Қуатты атыс пен қозғалыстың жоғары жылдамдығына иелік ететін аталған техника теңіз жаяу әскері бөлімшелері үшін таптырмас техника еді. Салтанатты шеруді Артиллерия және ракета әскерлерінің қару-жарақ пен әскери техникалар легі жалғастырды. Сөйтіп, алаңнан жүріп өткен доңғалақты әскери машиналардың қатары Д-30 сүйретпелі зеңбірегімен толықты. Құрлық әскерлерінің танк, десанттық-шабуылдаушы әскерлері мен механикаландырылған бригадалары қолданатын ұңғысы 122 миллиметр болатын Д-30 зеңбірегі 15 шақырымнан астам қашықтыққа минутына 8 атыс жасауға қабілетті. Ал артиллериялық зеңбіректі сүйреп тасымалдау Көкшетау қаласындағы «КамАЗ» Инжиниринг» АҚ зауытында жасалған «КамАЗ» автокөліктері арқылы іске асырылады. Сондай-ақ, «Гиацинт» зеңбіректер батареясы – Құрлық әскерлері артиллериялық бригадалары қолданатын қару. Зеңбірегінің ұңғысы 152 миллиметр болатын бұл қару өзіне ұқсас барлық қарулардан ұзағырақ, яғни 33 шақырым қашықтықтан атыс жүргізе алады. Көрермендер көзайымына айналған әскери техникалардың бірі – «Прима» дүркіндетіп ату реактивті жүйесі жауынгерлік көліктері болды. «Қазақстан Инжиринг» кәсіпорнында жаңартылып, жетілдірілген «КамАЗ» базасындағы «ҚазГрад» дүркіндетіп ату реактивті жүйесі аты аңызға айналған «Катюша» қаруына ұқсас реактивті қару 20 шақырым қашықтықтағы жаудың нысандары мен әскери техникасын талқандауға қабілетті. Ал «Смерч» дүркіндетіп ату реактивті жүйелері бір қондырғыда зымырандарға арналған 12 бағыттауышы бар және оқ ату қуатына иелік етеді. Атылған оқты 90 шақырым қашықтыққа дейін жеткізетін бір зымыранның салмағы 800 кило тартады. Сол сияқты «Смерч» бір ғана оқ ату арқылы 280 гектар болатын аумақты талқандай алады. Осылайша, салтанатты шара аясында шеруге шығарылған Артиллерия және ракета әскерлерінің қару-жарақ пен әскери техникалар легін «Точка-У» тактикалық ракеталар кешені аяқтады.
Өзімізде жасалған отандық «Арлан» бронды машиналары – «Қазақстан Парамаунт Инжиниринг» кәсіпорнында құрастырылған минаға қарсы қорғану деңгейі аса жоғары көлік. Сол сияқты, «Кобра» жауынгерлік барлау көлігі де әскерлеріміз үшін ұрыс жағдайларында тапсырмаларды толық орындауға аса қабілетті. «Кобра» 12/7 миллиметр ұңғылы пулеметпен жарақталған. Әскери техникалар қатарынан көрінген «Хаммер» мен жоғарыда атап өткен «Лэнд Ровер» автокөліктері – теңіз бен басқа да сулы аймақтарда арнайы операцияларды орындау кезінде жауынгерлік жүзгіш бөлімшелерге арналған қайықтар мен гидроциклдерді тасымалдауды іске асырады. Шерудегі механикаландырылған қозғалыстың легін «Скайларк» және «Бусел» ұшқышсыз ұшу аппараттары жалғастырды. Бұлар – 40 шақырымға дейінгі қашықтықта оператор арқылы жерден басқарылатын жеңіл салмақты ұшу аппараттары. Сонымен қатар, бір мың метр биіктікте он шаршы шақырым көлемдегі аумаққа еркін бақылау жүргізе алады. «Цикада», «Аметист», «Рубин» радиоэлектронды көліктері, «Натиск» радиоэлектронды барлау жүйесінің жауынгерлік көлігі – мәліметтерді қағып алып, барлық заманауи, соның ішінде ұялы және спутниктік байланыс түрлерін бәсеңдету мүмкіндігі бар көліктер. Бүгінде Ұлттық гвардия қарамағындағы «Тигр» арнайы полиция автокөлігі – арнайы немесе жауынгерлік операцияларды орындау барысында жеке құрамды қорғауға, патрульдеуге және оқ атумен демеу көрсетуге арналған озық машиналардың бірі. Сол сияқты, «Федерал» арнайы брондалған автокөлігі де жеке құрамды жолсыз жерлерде тасымалдауда қолданылады және атыс қаруының оғынан, жарылғыш заттардан қорғанудың қажетті деңгейіне ие. Көпшілігімізге етене таныс «Урал-4320» жол талғамайтын борттық автокөлігі болса, ол жолдың барлық түрінде және барлық жерде адамдар мен жүкті тасымалдауға арналғаны белгілі. Ал «Сэнд Кэт» сауытты жол талғамайтын автокөліктері – жоғары деңгейлі қорғанысқа ие және сағатына 160 шақырымға дейін жылдамдықта жүйтки алуын бүгінде жоғары бағалауға лайық. Қазіргі кезде «Сэнд Кэт» және «Арлан» жол талғамайтын автокөліктерін Мемлекеттік күзет қызметі қолданып келеді.
Салтанатты шеру барысында жердегі әскери техникалардың соңынан әскери мақсатта қолданылатын әуе күштерінің әлеуеті көрермендер назарына ұсынылды. Әрине, мұның алдында тасымалдану барысында қолданылатын механикаландырылған құрылғылар құрамы сызық бойымен жүріп өткен болатын. Айталық, ЗУ-23-2 зенитті қондырғысы – Петропавл ауыр машина жасау зауытында құрастырылған, қосымша зымырандық ұшыру модулімен және тепловизормен жабдықталғандықтан, тәуліктің кез келген бөлігінде 6 шақырымға дейінгі әуе нысандарын атып түсіре алады. Ал С-300 көп арналы зенитті зымыранды кешені болса 300 шақырымға дейінгі қашықтықтағы әуе нысаналарын жою мүмкіндігіне иелік етеді. Бір кешен бір уақытта 6 нысанаға бақылау жүргізіп, оларға 12 басқарылатын ракета жібере алады. «Вин Лонг» деп аталатын басқарылатын ұшу аппараты барлау жүргізу мен нүктелік соққы беруге арналған. Салмағы 1100 килоны құрайтын «Вин Лонг» 5 мың метрден астам биіктікке және 1 мың шақырым қашықтыққа ұша алады. Содан кейін көкте қалықтаған алып әскери машиналардың басында Ми-35М әскери тікұшақтары ұшып өтті. Олар ұрыс даласында Құрлық әскерлеріне атыспен демеу көрсетуге арналған. Оның қару-жарақ құрамында «Штурм-М» танкіге қарсы басқармалы ракеталар мен «әуе-жер» класты басқарусыз зымырандары бар. Тәулік бойы 35М жауынгерлік қолданыста болу үшін Ми-заманауи навигациялық кешенмен және нысаналарды электронды анықтау құралдарымен жабдықталғанын атап өткен жөн. Ал Ми-17 шағын көп салалы тікұшағы – әмбебаптығымен және жоғары техникалық-ұшу сипаттамаларымен әлемдегі ең көп таралған танымал тікұшақтың бірі. Ол Құрлық әскерлері бөлімдерінің жинақылығын арттыруға, әскерлерді толық қару-жарақтарымен десанттауға, сондай-ақ қарсыластың нысандарын жоюға арналған және биік таулы әрі жоғары температуралы аймақтарда жауынгерлік тапсырмаларды орындауға барынша бейімделген. Сол сияқты, Ми-8 жауынгерлік-көліктік тікұшағы болса, бірқатар әлем елдерінің әскери арсеналдарында өте тиімді жауынгерлік құрал болып есептеледі. Оны жауынгерлік тапсырмаларда ғана емес, іздеу-құтқару жұмыстарын жүргізуге, өрт сөндіру және аспан арқылы жүк тасымалдауға да кеңінен қолдануға болады. Ми-171Ш тікұшағы – құрлық әскерлеріне қолдау көрсете отырып, қарсыластың жауынгерлік техникаларын жоюға, десантты атыспен демеуге, патруль, іздеу-құтқару және барлау қызметтерін атқаруға арналған. ЕС-145 тікұшағы – Қазақстанда жасалған көп салалы, қолданыстағы тиімділігі жағынан пайдалы жеңіл тікұшақ. «Еврокоптер» тікұшақтары арнайы операциялар күштерінің әрекеттерін қамтамасыз етуге арналған. Дыбыстық шуының төмендігі мен сенімділігі және жанармай шығыны аздығының арқасында ЕС-145 тікұшақтары 700 шақырымға дейінгі қашықтыққа еркін ұша алады. К-32 және ЕС-145 тікұшақтары – Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар комитетінің негізгі міндеттерін – іздеу және апаттық-құтқару жұмыстарын жүргізу, тұрғындар мен мүліктерді эвакуациялау, жеке құрам мен жүктерді жеткізу жұмыстарын атқарады. Сонымен қатар, К-32 тікұшағын аспалы су төгу құралының көмегімен өрт сөндіру ісіне де пайдалануға болады. Ту-154 ұшағы – әуе командалық пункті ретінде қолданылады және оны Су-27 жойғыш ұшақтар тобы ере жүріп қорғайды. Өйткені, Су-27 ұшағы – жоғары жауынгерлік мүмкіндіктерге ие әрі әуе машинасының бұл түрі әуе кеңістігі қауіпсіздігін кең ауқымда қамтамасыз етуге зор мүмкіндік береді. Ан-72 ұшағы – тактикалық, бітімгершілік және гуманитарлық миссияларды орындау үшін арнайы құрастырылған. Аэродинамикалық ерекшелігінің арқасында ұшақ жылдам ұшып-қона алады. Ал Ан-26 әскери-көлік ұшағы болса, өзінің сенімділігін дәлелдеген үнемді көлік кемесі. Ол әскерлерді әскери техникасымен және қару-жарағымен бірге, сондай-ақ тез арада оқ-дәрілер мен материалдық заттарды, жаралылар мен сырқаттарды тасымалдауға арналған. Ан-26 ұшағы таулы әуе айлағына күрделі әдістермен кіру кезінде жоғары маневрлі мүмкіндікке де ие. С-295 әскери-көлік ұшағы – испандық «Эйрбасс Милитари» кәсіпорнында жасалған және заманауи навигация жүйесімен жабдықталған ұшақ. Ол 9 тоннаға дейін жүкті жеткізіп, 70 әскери қызметшіні толық қару-жарағымен тасымалдай алады және қосымша жанармай құймай 5 мың шақырымға дейін ұшуға қабілетті. Ал Су-25 жойғыш ұшақтары – дыбыстық сауытты ұшақтар, жауынгерлік сапасына қарай «ұшатын танк» деп аталады. Бұл ұшақ түрі тікелей құрлық әскерлеріне атыспен демеу көрсету үшін жасалған. МиГ-31 тосқауылшы-жойғыш ұшақтары – еліміздің әуе шабуылына қарсы қорғанысының негізгі элементтерінің бірі. Олар әртүрлі нысаналарды, соның ішінде қанатты зымырандарды да жоюға қабілетті. Сонымен қатар, Су-30 СМ жойғыш ұшақтары – базадан алыс аймақта, тәулік бойы және қарсыластың қарқынды қарсылық көрсетуі жағдайларында кең ауқымды жауынгерлік тапсырмаларды орындауға қабілетті аса оңтайлы көп салалы жойғыш ұшақтар буыны. Ұзақ уақыт қонбай ұшуды жалғастыру үшін ұшақ әуеде жанармай құю қондырғысымен және қару-жарақтың бірнеше түрімен жабдықталған. СУ-30СМ экипажы екі ұшқыштан тұрады. Бұл экипаж мүшелерінің арасында атқарылатын жауынгерлік қызметті бөліп, осыған орай тиімді атқаруға мүмкіндік береді.
Айта кетейік, парадқа қатысқан әскери техникалардың жартысына жуығы Қазақстанда шығарылған. Әсіресе, ЕС-145 тікұшақтары, «Арлан» бронды техникасы, «Қаз Град» реактивті жүйелері, «Джигит» зеңбірек қондырғылары және негізгі көлік болып саналатын «КамАЗ»-дар отандық қорғаныс өнеркәсіп орындарында шығарылған. Әуе қорғанысы күштерінің ең үздік ұшу аппараттары Астана аспанында өз шеберліктерін көрсетті. Ал «Ромб» жауынгерлік тәртібінде сап түзеген «Жетісу» ұшу тобы Су-27 ауыр жойғыш ұшақтарымен Астана аспанында «Бәйтерек» атты жоғары ұшу фигурасын жасады. Салтанатты шеруді Қорғаныс министрлігінің Ұлттық ұлан және Мемлекеттік күзет қызметінің музыканттарынан құралған әскери құрама оркестрі аяқтады. Сөйтіп, 7 мамыр еліміздің айбынын асырған күн болды.